Título: Tradución, xénero, na
Doctoranda: Olga Castro Vázquez
Co-dirección: Dr. D. Burghard Baltrusch y Dra. D.ª Belén Martín Lucas
Lugar de la lectura y defensa: Sala de Xuntas da Facultade de Filoloxía e Tradución, Universidade de Vigo
Hora: 11.00 h
Fecha: 27/07/2010
Bionota de la doctoranda
Olga Castro Vázquez es actualmente Associate Professor in Translation Studies (Hispanic) de la University of Warwick en el Reino Unido adonde llegó tras ser responsable de la sección Translation Studies en la Aston University (Birmingham), después de trabajar en la University de Exeter y en la Universidade de Vigo. Licenciada en Periodismo por la USC y en Tradución e Interpretación por la UVigo, se doctoró en 2010 en el Programa Doctoral Traducción & Paratraducción (T&P) con esta tesis doctoral que recibió el Premio Extraordinario de Doctorado titulada Tradución, xénero, nación: cara a unha teoría e práctica da tradución feminista.
Ha sido la coordinadora de la sección Multilingalism and Translation del Centre for Language Research at Aston (CLaRA) y la Investigadora Principal (IP) del proyecto de investigación titulado Stateless Cultures in Translation: The Case of Basque, Catalan and Galician literatures in the UK (2018-2020), financiado por la British Academy/Leverhulme Trust. En 2017 fue nombrada académica correspondiente de la Real Academia Galega y vicepresidenta de la Association of Programmes in Translation and Interpreting Studies of the UK and Ireland (APTIS). Entre 2009 y 2015 ejerció cargos directivos en la Asociación Internacional de Estudos Galegos (AIEG).
Olga Castro Vázquez ha publicado una veintena de artículos académicos en el campo de los estudios feministas de traducción… muchos de ellos han ayudado a afianzar la noción de paratraducción creada en el seno del Grupo de Investigación y del Programa Doctoral que dirigió sus primeros pasos investigadores en traducción. Algunas de las publicaciones de Olga Castro Vázquez —todos los títulos marcados en negrita en la bibliografía que citamos a continuación— han provocado fuertes impactos internacionales de la noción de paratraducción creada en Vigo en publicaciones científicas internacionales de otros/as investigadores/as. Y es que al tratar temas tan importantes como son las políticas de traducción en culturas minorizadas, las rutas transnacionales de los textos traducidos y la traducción en contextos multilingües cuando se investiga en traducción, utilizar la paratextualidad resulta ser el tipo de transtextualidad más fructífero si se busca una metodología científica eficiente para investigar sobre las manipulaciones ideológica llevadas a cabo, en los márgenes y al margen de la traducción, a la hora de introducir, presentar, acompañar, rodear, envolver y prolongar los textos traducidos.
Principales publicaciones derivadas de la tesis doctoral
Castro, Olga y Emek Ergun [Eds.] (2017) Feminist Translation Studies. Local and Transnational Perspectives, Londres–Nueva York: Routledge.
Castro Vázquez, Olga (2017) «(Re)examinando horizontes nos estudos feministas de tradução: em direção a uma terceira onda?» (trad. brasileña de Beatriz Regina Guimarães Barboza), TradTerm, vol. 29: 216-250.
Castro, Olga, Mainer, S y Skomorokhova, S [eds] (2016) Self-translation and power: negotiating identities in multilingual European contexts, Basingstoke: Palsgrave Macmillan.
Castro, Olga y María Liñeira (2015) Trama e urda: contribucións multidisciplinares desde os estudos galegos, Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega.
Castro, Olga (2015) «Conciencia e consciencia de xénero na linguaxe: ou como arreporse contra a deslexitimación da linguaxe non sexista», en MJ Méndez Lois & C Taboada Lorenzo [eds.] Mellora da comunicación igualitaria: análise e estratexias socioeducativas. Informes e propostas, Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, Servizo de Publicacións, pp. 9-25.
Castro, Olga y María Liberia (2015) «Exploring nooks and crannies», Abriu, 4: 9-11.
Castro, Olga (2013) «Introduction : gender, language and translation at the crossroads of disciplines», Gender and Language, vol. 7, n.º 1: 5-12.
Castro, Olga (2013) «Talking at cross-purposes? The missing link between feminist linguistics and translation studies» Gender and Language, vol. 7, n.º1: 35-58.
Castro, Olga y María Reimóndez (2013) Feminismos, Vigo: Xerais, Colección Universidade.
Castro, Olga (2012) «La traducción como mecanismo de (re)canonización: el discurso nacional y feminista de Rosalía de Castro en sus traducciones a inglés», Quaderns, vol. 19: 199-217.
Bringas López, Ana, Olga Castro Vázquez, María Jesús Fariña Busto, Belén Martín Lucas y Beatriz Suárez Briones (2012) Manual de linguaxe inclusiva no ámbito universitario, Vigo: Unidade de Igualdade da Universidade de Vigo.
Castro Vázquez, Olga (2011) «La traducción literaria como subversión», en José Yuste Frías [dir.] 18.ª Píldora T&P, Vigo: T&P_UVigo-TV, [en red].
Castro, Olga (2011) «Traductoras gallegas del siglo XX: reescribiendo la historia de la traducción desde el género y la nación», MonTI, vol. 3: 107-130.
Castro Vázquez, Olga (2009) «(Re)examinando horizontes en los estudios feministas de traducción: ¿hacia una tercera ola?», MonTI: Monografías de traducción e interpretación, n.º 1, (A (Self-)Critical Perspective of Translation Theories / Una visión (auto)crítica de los estudios de traducción, número editado por África Vidal y Javier Franco): 59-86.
Castro Vázquez, Olga (2009) «El género (para)traducido: pugna ideológica en la traducción y paratraducción de “O curioso incidente do can á media noite”», Quaderns, n.º 16: 251-264.
Castro Vázquez, Olga (2008) «From the Local to the Global: Feminist and Postcolonial Approaches to the Relationship between the Antipodes (Galicia and Australia)», en María Jesús Lorenzo Modia y Roy C. Boland Osegueda [eds.] Australia and Galicia: Defeating the Tyranny of Distance, Sidney: Antípodas, pp. 161-188.
Castro Vázquez, Olga (2008) «(Para)Translated Ideologies in Simone de Beauvoir’s «Le deuxième sexe»: The (Para)Translator’s Role’», en Teresa Seruya and Maria Lin Moniz [eds.] Translation and Censorship in Different Times and Landscapes, Newcastle: Cambridge Scholars Publishing, pp. 130-146.
Castro Vázquez, Olga (2006) «Ideoloxías textuais e paratextais nas traducións de “Le deuxième sexe”, de Simone de Beauvoir», Viceversa.Revista Galega de Tradución,n.º 12: 49-78.
Publicaciones derivadas de la tesis doctoral
Castro, Olga y Emek Ergun [Eds.] (2017) Feminist Translation Studies. Local and Transnational Perspectives, Londres–Nueva York: Routledge.
Castro, Olga, Mainer, S y Skomorokhova, S [eds] (2016) Self-translation and power: negotiating identities in multilingual European contexts. Basingstoke: Palsgrave Macmillan.
Castro, Olga y María Liñeira (2015) Trama e urda: contribucións multidisciplinares desde os estudos galegos, Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega.
Castro, Olga (2015) «Conciencia e consciencia de xénero na linguaxe: ou como arreporse contra a deslexitimación da linguaxe non sexista», en MJ Méndez Lois & C Taboada Lorenzo [eds.] Mellora da comunicación igualitaria: análise e estratexias socioeducativas. Informes e propostas, Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, Servizo de Publicacións, pp. 9-25.
Castro, Olga y María Liberia (2015) «Exploring nooks and crannies», Abriu, 4: 9-11.
Castro, Olga (2013) «Introduction : gender, language and translation at the crossroads of disciplines», Gender and Language, vol. 7, n.º 1: 5-12.
Castro, Olga (2013) «Talking at cross-purposes? The missing link between feminist linguistics and translation studies» Gender and Language, vol. 7, n.º1: 35-58.
Castro, Olga y María Reimóndez (2013) Feminismos, Vigo: Xerais, Colección Universidade.
Castro, Olga (2012) «La traducción como mecanismo de (re)canonización: el discurso nacional y feminista de Rosalía de Castro en sus traducciones a inglés», Quaderns, vol. 19: 199-217.
Bringas López, Ana, Olga Castro Vázquez, María Jesús Fariña Busto, Belén Martín Lucas y Beatriz Suárez Briones (2012) Manual de linguaxe inclusiva no ámbito universitario, Vigo: Unidade de Igualdade da Universidade de Vigo.
Castro, Olga (2011) «Traductoras gallegas del siglo XX: reescribiendo la historia de la traducción desde el género y la nación», MonTI, vol. 3: 107-130.
Índice de la tesis doctoral
1. A TRADUTOLOXÍA FEMINISTA GALEGA: ACHEGA CRÍTICA
1.1. A interdisciplinariedade tradutolóxica
1.1.1. O concepto de ideoloxía dominante segundo Althusser
1.1.2. A posición de resistencia segundo Foucault
1.1.3. A inevitábel ideoloxía na tradución
1.1.4. A construción identitaria a través da tradución
1.2. A transversalidade da perspectiva feminista
1.2.1. O xénero como categoría plural
1.2.2. A fragmentación posmoderna do xénero
1.2.3. ‘A’ identidade de xénero vs. o xénero desconstruído
1.2.4. O xénero na terceira vaga feminista
1.3. O marco dos estudos galegos
1.3.1. A identidade cultural como política de resistencia
1.3.2. A redefinición da nación: lecturas posnacionais
1.3.3. Novos parámetros: cara á identidade cultural transnacional
1.4. A tradutoloxía feminista e/nos estudos galegos: algúns eidos de análise
2. O DISCURSO HISTORIOGRÁFICO SOBRE A TRADUCIÓN
2.1. A historia como mecanismo lexitimador da tradución
2.2. O relato da humanidade desde a perspectiva feminista
2.3. Achegas feministas á historia da tradución
2.3.1. Da exclusión das mulleres á retórica sexuada e sexista sobre a tradución
2.3.2. Xenealoxía feminista da tradución: da recuperación de tradutoras
e teóricas ás novas propostas metafóricas
2.4. O discurso historiográfico galego sobre a tradución desde unha ollada de xénero
2.4.1. A tradutoloxía e a historia da tradución ao galego
2.4.1.1. A historia masculina e a tradutoloxía nacional
2.4.1.2. Feminización da profesión vs. prestixio masculinizado
2.4.1.3. O feminino como símbolo da nación
2.4.2. Intervencións feministas na historia tradutolóxica galega
2.4.2.1. Tradutoras e teóricas galegas
2.4.2.2. Por unha nova retórica da tradución na nación
3. AS RUTAS DE RECEPCIÓN E EXPORTACIÓN MEDIANTE A TRADUCIÓN
3.1. Diálogos tradutivos entre sistemas culturais
3.2. A re-visión feminista sobre o canon
3.3. As autoras e o feminismo nas rutas da tradución
3.3.1. A (non) tradución como instrumento de silenciamento e exclusión
3.3.2. Por unha xinocrítica na tradución
3.4. As políticas editoriais da tradución ao/do galego á luz do xénero
3.4.1. O fluxo das traducións no sistema editorial galego
3.4.1.1. A tradución directa como fonte de capital simbólico
3.4.1.2. O impacto simbólico da tradución inversa
3.4.2. Intervencións feministas nas políticas editoriais galegas da tradución
3.4.2.1. A tradución ao galego de autoras e/ou feministas
3.4.2.2. Autoras e/ou feministas galegas traducidas
4. A TRADUCIÓN COMO PRÁCTICA INTERLINGÜÍSTICA
4.1. A negociación significativa no proceso de tradución
4.1.1. O paradigma descritivo
4.1.2. Do produto ao proceso: da viraxe cultural á tradución cultural
4.1.3. A análise crítica do discurso na tradución
4.2. A representación de mulleres e homes na lingüística feminista da terceira vaga
4.2.1. A análise crítica do sexismo na linguaxe
4.2.1.1. O nivel da norma lingüística
4.2.1.2. O nivel do discurso
4.2.2. Os usos non sexistas da linguaxe na reforma sociolectal
4.2.2.1. Estratexias lingüísticas
4.2.2.2. Alternativas discursivas
4.2.2.3. A reforma a exame: institucionalización vs. Hostilidade
4.3. Xénero e linguaxe na tradución .
4.3.1. Escolla (pre)dominante: sexismo lingüístico na tradución
4.3.1.1. A tradución sexista como resultado da tradución patriarcal
4.3.1.2. Traducións sexistas a nivel do discurso
4.3.1.3. Traducións sexistas a nivel da norma lingüística
4.3.2. Sexismo lingüístico na paratradución: paratexto e revisión lingüística
4.3.3. A ética da resistencia: alternativas feministas de tradución
4.3.3.1. As traducións inclusivas da biblia
4.3.3.2. Díaz-Diocaretz fronte á poética de Rich
4.3.3.3. Escribas subversivas da misoxinia: Levine e Maier
4.3.3.4. ‘A’ tradución feminista do Quebec
4.3.3.4.1. Estratexias de tradución da escola canadense
4.3.3.4.2. (Re)avalicións das propostas canadenses
4.3.3.5. Maier e o “woman-interrogated approach” na tradución de autoras
4.3.3.6. A redefinición da tradución feminista de Massardier-Kenney
4.3.4. Avaliación crítica: cara á terceira vaga na tradución feminista
4.3.4.1. Algunhas confluencias limitadoras
4.3.4.2. Alén do primeiro e do segundo paradigma
4.4. Implicacións sociolingüísticas na tradución cara ao galego: visións desde o xénero
4.4.1. A tradución ao galego como ferramenta normalizadora e normativizadora
4.4.2. Intervencións feministas na linguaxe da tradución: o caso galego
5. A LINGUAXE NON SEXISTA NA TRADUCIÓN INGLÉS/GALEGO. APUNTAMENTOS PARA UNHA TRADUCIÓN FEMINISTA
5.1. A terceira vaga da tradución feminista: elementos de análise
5.1.1. Fundamentos teóricos
5.1.2. A dobre responsabilidade con/textual
5.2. A posición lectora na tradución feminista
5.2.1. Análise textual na norma lingüística
5.2.1.1. Estratexias de lectura do texto en inglés
5.2.1.2. Dilemas de tradución ao galego
5.2.2. Análise textual no discurso
5.2.2.1. Estratexias de lectura do texto en inglés
5.2.2.2. Dilemas de tradución ao galego
5.3. A posición reescritora na tradución feminista
5.3.1. Estratexias de intervención na norma lingüística
5.3.1.1. Xeneralización
5.3.1.2. Especificación
5.3.1.3. Escolla en contrapunto
5.3.1.4. Neoloxismos
5.3.1.5. Alteracións lingüísticas
5.3.1.6. Uso subversivo do feminino
5.3.2. Estratexias de intervención no discurso
5.3.2.1. Suplementación
5.3.2.2. Abreviación
5.3.2.3. Substitución
5.3.2.4. Alteración discursiva
5.3.3. Outras estratexias de intervención
5.3.3.1. Contacto á autoría
5.3.3.2. Metatextualidade
5.3.3.3. Obxección de conciencia
5.3.3.4. Difusión posterior
5.4. A posición ética na tradución feminista .
5.4.1. Debates sobre a ética: o exercicio responsábel da tradución
5.4.2. A ética do contexto: algúns factores determinantes
5.4.2.1. Ideoloxía textual
5.4.2.2. Autoría
5.4.2.3. Función da tradución
5.4.2.4. Audiencia
5.4.2.5. Combinación lingüística
5.4.2.6. Tipoloxía textual
5.4.3. A (i)limitada visibilidade
5.5. Limitacións da tradución feminista
5.5.1. Constricións ideolóxicas: a brecha entre teoría e práctica
5.5.2. Constricións poéticas: o obrigado respecto á norma
5.5.3. Constricións económicas e laborais
6. CONCLUSIÓNS
7. BIBLIOGRAFÍA CITADA